Cignali
From Wikipedia, the free encyclopedia
U cignali, o cignale o singhjar (Sus scrofa) hè un mammiferu chì faci parti di a famiglia di i Suidae. Si trova in tutti i cuntinenti: in Auropa, in Asia, in u nordu di l'Africa, in America suttana è suprana. U cignali stà piuttostu in i furesti è in i machji, ind'eddi ci sò l'ochji d'acqua.
| |||||
---|---|---|---|---|---|
Sus scrofa | |||||
Classificazioni scentifica | |||||
Regnu | Animalia | ||||
Divisioni | Chordata | ||||
Classa | Mammalia | ||||
Ordini | Artiodactyla | ||||
Famiglia | Suidae | ||||
Genaru | Sus | ||||
Nomu binuminali | |||||
Sus scrofa Linnaeus, 1753 | |||||
L'adultu hè longu (da u capu à a coda) 90 à 170 cm. U masciu hè altu 60 à 110 cm, inveci a femina hè appena menu alta : da 55 à 90 cm. U pesu mizanu di u cignali hè 130 kilò. Ma u cignali masciu pesa da 30 à 300 kilò. A lovia, u cignali femina, pesa da 30 à 90 kilò. A coda varieghja da 15 à 30 cm. U cignali pò campà sin'à deci anni. U pilamu di i ghjovani cignali, i purcastri, hè sainatu giaddu. À u capu di cinqui o sei mesa, diventa russicciu, eppo finalmenti brunu. U pelu hè niricciu ind'è l'adultu, spessu è duru, abbastanza longu. U pelu di u cignali vechju diventa grisgiu. Ind'è u masciu, i denti di l'ochji sò più longhi è sò chjamati i sanni.
Hè raru di veda u cignali di ghjornu, chì ùn esci da a i rimmissi cà à l'abrugata è di notti. Ci vedi pocu u cignali. Si servi dinò di u so grugnulu par tuccà. Corri lestu u cignali: insin'à 70 km à l'ora.
U cignali hè unnivoru, ma parti è più di u so cibu sò pianti. Li piacini mori i castagni, i noci, i fica, a ghjandi, ma dinò i funzi, i poma è a biada. Ma manghja ancu i radichi, i graneddi. Manghja ancu i varma, i mignoculi, l'aciartuli, i picculi aceddi, l'insetti, i ranochji, o i cadavari di bestii, et cetara.
Accadi à spessu chì u cignali fessi i disguasti. Chì u cignali ruma, è vultulieghju a terra, circhendu radichi o mignoculi. Ci sò i disguasti quandu 'ssi rumati sò fatti in ortu o in i loca cultivati.
U cignali adultu è vechju si ni stà solu. Ma i lovii si ni stani incù i purcastri è i ghjovani. I cignalotti inveci si ni stani in picculi bandi.
I cignala s'accuppiani quandu a lovia hè imburrita, d'uttrovi à ghjinnaghju, ma u più suventi di nuvembri o di dicembri. A gestazioni dura quindici sittimani. Ci hè una curpata à l'annu ind'è u cignali. A lovia purciddeghja in un agrottu fattu di frascona. Nascini i purcasti da frivaghju à ghjunghju, ma piuttostu da marzu à maghju. I purcastri sò sainati giaddi. A curpata di a lovia hè in generali di 3 à 6 purcastri, u massimu essendu 10.