Усман ибн Әффан
From Wikipedia, the free encyclopedia
Әбу Әмир Усма́н ибн Әффа́н әл-Өмәүи әл-Ҡорайши́, Ғуҫман ибн Ғәффән (ғәр. عثمان بن عفان الأموي القرشي; 574, Мәккә — 17 июнь 656 Мәҙинә) — Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең иң яҡын Сәхәбәләренең береһе, 644 йылдан 656 йылға тиклем өсөнсө Хаҡ хәлифәһе булған. Усман дәүерендә Ҡөрьәндең яҙма тексын бер китапҡа йыйыу тамамланған.
Усман ибн Әффан | |
ғәр. عثمان بن عفان | |
Хаҡ хәлифәлектең Әмир әл-Мөминине һәм хәлифәһе 644 — 656 | |
---|---|
Алдан эшләүсе: | |
Дауам итеүсе: | |
Шәхси мәғлүмәт | |
Ҡушаматы: |
Зүн-нурайн |
Һөнәре, эшмәкәрлек төрө: | |
Тыуған көнө: | |
Тыуған ере: | |
Үлем көнө: |
17 июнь 656({{padleft:656|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:17|2|0}})[2][3][4] |
Үлгән ере: | |
Ерләнгән ере: | |
Ил: | |
Дине: | |
Атаһы: | |
Әсәһе: | |
Ҡатыны |
Умм Амр бинт Джундуб[d], Фатима бинт аль-Валид[d], Руҡайя — Мөхәммәт Пәйғәмбәр ҡыҙы[5][2], Өммөгөлсөм бинт Мөхәммәт[d][6][2], Фахита бинт Газван[d], Умм аль-Банин бинт Айни[d], Рамля бинт Шайба[d] һәм Наилят бинт аль-Фарафисат[d] |
Балалары: |
Абан ибн Усман[d], Амр ибн Усман[d], Абдуллах ибн Усман[d], Саид ибн Усман[d] һәм Марьям бинт Усман[d] |
Ваҡиғалар: |
Эфиопияға һижрә, Усмандың йортон ҡамау |
Усман ибн Әффан Викимилектә |
Билдәле ҡорайыштар ҡәбиләһе Мәккә өмәүиҙәре затында тыуған Усман ибн Әффан, Ҡөрьәндең стандарт фаразын хеҙмәттең үҙ аллы тикшеренеүҙәр нигеҙендә түгел, бүтән сығанаҡтан алынған мәғлүмәттәр һәм фекерҙәр нигеҙендә яҙыуға тотоноп, иртә ислам тарихында мөһим роль уйнаған[7]. Хәлиф Ғүмәр ибн әл-Хәттаб вафат булғандан һуң, Усман Ғүмәр һайлаған кәңәшмәлә (шурала) вариҫ булып ҡалған.
Усман Мөхәммәт пәйғәмбәр менән Хәтижә Руҡайяның Өрҡиә исемле ҡыҙына өйләнгән булған һәм, уның вафатынан һуң, Пәйғәмбәрҙең икенсе ҡыҙына, Өммөгөлсөмгә, өйләнгән. Мөхәммәттең ике ҡыҙына өйләнгәнлектән, ул Зу аль-Нурайн («Ике ҡояш эйәһе») почётлы титулына лайыҡ булған[8]. Шулай итеп, Усмандың ике ҡатынының да иң кесе һеңлеһе Фатимаға өйләнгән дүртенсе хәлифтең, Алиҙың, да бажаһы булған.
Усман етәкселегендә 650 йылда Ғәрәп хәлифәлеге Фарсҡа (хәҙерге Иран) һәм 651 йылда Хөрәсәндең ҡайһы бер райондарына (хәҙерге Афғанстан) саҡлы таралған. Әрмәнстанды баҫып алыу 640-сы йылдарҙа уҡ башланған[9]. Уның хакимлығы осоронда баш күтәреүҙәр һәм болалар киң таралған, улар ахырҙа ҡораллы ихтилалға һәм хәлифте үлтереүгә килтергән.