Монотеизм
From Wikipedia, the free encyclopedia
Монотеи́зм («бер аллалыҡ» —греч. μονος — бер, θεος — Алла[1]) — дини тәғлимәт буйынса диндең иң юғары формаһы; берҙән бер һәм иң юғары Илаһи затҡа табыныу менән бәйләнгән[2][3].
Монотеизм индивидуум иғлан иткән бер шәхси һәм трансцендент Аллаға (политеизмдан һәм пантеизмдан айырмалы рәүештә) һәм инклюзив — бер нисә формала йәки сағылышта Аллаға ышаныу, әгәр улар барыһы ла бер үк Алла булһа, айырым булырға мөмкин[4][5][6], инклюзив — бер нисә формала йәки сағылышта, бөтәһе лә, асылда, бер Үк Алла булыу шарты менән, Алланы йәшәй тип ҡабул итә.[7]
Монотеизмда Аллаһ тәжрибәнән ситтә аңлатып бирә алмаҫлыҡ зат, уның ҡапма-ҡаршыһы булып политеизм тора. Политеизмда аллалар шәхес булып тора[4][5][6].
Монотеизм Ибраһими диндәргә (иудаизм, христианлыҡ, ислам) генә хас[2], шулай уҡ индуизм фәлсәфәһендә,[8], сикхизм һәм башҡа диндәрҙә бар. Ҡайһы бер тикшереүселәр монотеизм бер төрлө түгел, уның эсендә теизм, пантеизм, панентеизм, деизм һәм башҡа ағымдар күҙәтелә тип иҫәпләй.[9].